Boczne przyparcie rzepki (ELPS) to najprościej mówiąc nadmierne przesunięcie rzepki w stronę boczną, do którego dochodzi podczas ruchów kolana. Rzepka zamiast poruszać się prawidłowo po bloczku kości udowej w trakcie zgięć i wyprostów kolana przesuwa się do boku.
Jest to bardzo częsta przypadłość z którą zgłaszają się do nas pacjenci, którzy właśnie rozpoczynają przygodę z bieganiem lub inną aktywnością fizyczną typu fitness lub cross – fit.
Rzepka to mała, płaska, trójkątna kość zlokalizowana z przodu stawu kolanowego. Jest osadzony w ścięgnie mięśnia czworogłowego uda, czyli grupy mięśni znajdujących się w przedniej części uda. Rzepka znajduje się bezpośrednio nad dystalnym końcem kości udowej, tworząc staw zwany stawem rzepkowo-udowym.
Rzepka przyczynia się do dźwigni i wydajności mięśni czworogłowych, umożliwiając efektywne wyprostowanie nóg i pomagając w ruchach, takich jak chodzenie, bieganie i skakanie.
Dolegliwości wpływające na rzepkę lub staw rzepkowo-udowy, takie jak zwichnięcie rzepki lub zespół bólowy rzepkowo-udowy, mogą wpływać na funkcję kolana i mogą wymagać oceny lekarskiej i leczenia.
Powodów bocznego przyparcia rzepki może być kilka i tylko doświadczony ortopeda lub fizjoterapeuta jest w stanie precyzyjnie określić przyczynę kontuzji, co może pozwolić w przyszłości wyeliminować czynnik ryzyka. Przeciążenie stawu rzepkowo-udowego to pierwsza z możliwych przyczyn bocznego przyparcia rzepki. Przeciążenie doprowadza do utraty balansu mięśniowego, osłabiona jest głowa przyśrodkowa mięśnia czworogłowego uda, dochodzi też do napięć struktur mięśniowych po zewnętrznej stronie uda.
ELPS może mieć także podłoże anatomiczne, może być związane z budową rzepki albo kłykcia kości udowej – są to sprawy wrodzone. Przykład? choćby wysokie ustawienie rzepki. Boczne przyparcie rzepki może być również związane z patologiami dotyczącymi postawy i narządów ruchu – koślawych kolan, które mogą być skutkiem nieprawidłowego ustawienia miednicy, a także płaskostopia oraz patologii biodra.
Poza widocznymi objawami związanymi z nieprawidłowym ruchem rzepki ELPS charakteryzuje się bólem lub sztywnością zazwyczaj w przednio – bocznej części kolana. Pacjenci skarżą się na dolegliwości bólowe związane z długim siedzeniem, a także podczas klękania, biegania, chodzenia po schodach i kucania. Bardzo ważne jest by jak najwcześniej rozpocząć indywidualnie dobrane ćwiczenia i zabiegi. Nie leczone boczne przyparcie rzepki może doprowadzić do chondromalacji, czyli uszkodzeń chrząstki stawu rzepkowo-udowego. Z czasem zwiększa się również ryzyko zwichnięcia rzepki.
W przypadku diagnozy ELPS we wczesnym stadium dobry ortopeda wdroży najpierw leczenie nieoperacyjne, które będzie polegać na przywróceniu balansu mięśniowego wpływającego na ustawienie rzepki. Za pomocą technik manualnych i specjalnie dobranych ćwiczeń fizjoterapeuta stara się przywrócić prawidłową ruchomość rzepki, jak również wzmocnić głowę przyśrodkową mięśnia czworogłowego uda. Pozwala to zaktywować inne mięśnie nogi i wpływa na powrót ruchu rzepki na właściwy tor. W leczenie bocznego przyparcia rzepki stosowany jest także przez nas laser wysokoenergetyczny (HIL therapy), o działaniu przeciwobrzękowym i przeciwzapalnym.
Krótkie zabiegi z jego udziałem wydatnie zmniejszają ból, dając długotrwałe rezultaty. Tego typu rehabilitacja kolana zajmuje zazwyczaj od kilku tygodni do kilku miesięcy. Jeżeli natomiast wszelkie nieinwazyjne metody rehabilitacji kolana zawiodą z powodu zaawansowanego stadium dolegliwości pozostaje pacjentowi tylko leczenie operacyjne.
