Pelvic floor u mężczyzn – terapia bólu miednicy i nietrzymania moczu

Mięśnie dna miednicy (MDM) tworzą „hamak” podtrzymujący narządy miednicy: pęcherz, cewkę moczową i jelita. U mężczyzn odpowiadają za kontrolę mikcji, stabilizację centralną i funkcje seksualne. Gdy MDM są nadmiernie napięte lub osłabione, pojawiają się objawy: ból krocza, pieczenie w cewce, częstomocz, trudności z rozpoczęciem mikcji, nietrzymanie moczu (szczególnie po prostatektomii) czy dolegliwości podczas lub po stosunku. Rola fizjoterapii w tych problemach jest podkreślana w wytycznych AUA dotyczących nietrzymania po leczeniu prostaty oraz w wytycznych AUA dla męskiego przewlekłego bólu miednicy.

Najczęstsze problemy (ból, nietrzymanie, prostatitis)

1) Przewlekły ból miednicy (CP/CPPS)

To zespół objawów obejmujący ból krocza, moszny, okolicy łonowej lub lędźwiowej, często bez dodatnich posiewów. W praktyce klinicznej wiele przypadków tzw. „prostatitis” to kategoria III wg NIH, w której kluczowe jest postępowanie czynnościowe. Szczegółowe zalecenia znajdziesz w AUA Male Chronic Pelvic Pain Guideline oraz w EAU Chronic Pelvic Pain Guidelines. Badania EMG wskazują, że u wielu mężczyzn z CP/CPPS dominuje nadaktywność MDM – zob. klasyczne doniesienie Hetrick i wsp..

2) Nietrzymanie moczu

Najczęstsze po zabiegach na prostacie (np. prostatektomii). Trening mięśni dna miednicy (PFMT) – często z biofeedbackiem – przyspiesza powrót kontynencji, co potwierdzają m.in. wytyczne AUA i przeglądy systematyczne Cochrane.

3) „Prostatitis”

Potoczne określenie często pokrywające się z CP/CPPS. Postępowanie obejmuje redukcję napięcia, edukację, korekcję oddechu i pracę z towarzyszącymi dysfunkcjami kręgosłupa/bioder – zgodnie z ramami EAU i AUA.

Jak wygląda diagnostyka w BodyMove

Szczegółowy wywiad – charakter bólu, czynniki wyzwalające (siedzenie, rower, seks, stres), rytm mikcji/wypróżnień, leki, operacje. Korzystamy z kwestionariuszy (np. NIH-CPSI, IPSS) zalecanych w AUA CPP.
Badanie funkcjonalne – postawa, tor oddechowy, ruchomość miednicy, bioder i odcinka lędźwiowego; ocena blizn pooperacyjnych.
Ocena MDM – palpacja zewnętrzna i (za świadomą zgodą) ocena per rectum; sEMG/biofeedback do oceny napięcia spoczynkowego i koordynacji (por. Hetrick 2006).
Plan terapii + edukacja – cele mierzalne i zrozumiały program domowy, zgodnie z EAU LUTS.

Techniki terapii (biofeedback, ESWT, ćwiczenia)

Ćwiczenia MDM (PFMT) – mądrze, nie „na pamięć”

Uczymy prawidłowego skurczu i równie ważnego rozluźnienia. Progresja obejmuje aktywację z oddechem, skurcze szybkie/wolne oraz integrację z ruchem funkcjonalnym. Rekomendacje PFMT po prostatektomii znajdziesz w AUA IPT i Cochrane.

Biofeedback EMG

Zapewnia informację zwrotną o aktywacji i relaksacji MDM, skracając naukę prawidłowych wzorców. Dowody na zaburzenia EMG u pacjentów z CP/CPPS – Hetrick i wsp.. Skuteczność programów kompleksowej terapii z biofeedbackiem opisuje m.in. Masterson i wsp.

ESWT – fala uderzeniowa o niskiej intensywności

W wybranych przypadkach CP/CPPS zmniejsza ból i napięcie, co potwierdzają badania i przeglądy (Skaudickas 2023; RCT: Hur 2024). Zobacz, jak pracujemy i kiedy stosujemy ten zabieg w BodyMove: fala uderzeniowa na zapalenie prostaty. Doniesienia o długoterminowej skuteczności: Sakr 2022. W objawach pooperacyjnych LUTS patrz też RCT: Hegazy 2024.

Techniki manualne, oddechowe i reedukacja nawyków

Łączymy delikatne techniki rozluźniające MDM, przeponę, biodra i L-S; pracujemy z bliznami pooperacyjnymi i ergonomią dnia codziennego. Ramy kompleksowych programów PFPT dla mężczyzn z CP/CPPS opisuje Masterson 2017, a podejście biopsychospołeczne wspierają EAU CPP.

Kiedy terapia przynosi najlepsze efekty

Najlepsze wyniki obserwujemy przy wczesnym wdrożeniu pooperacyjnym, spójności pracy (krótkie, regularne sesje domowe) i adresowaniu całego „łańcucha” (MDM + oddech + kręgosłup/biodra + sen/stres). Wytyczne AUA IPT rekomendują PFMT bez zwłoki; dla CP/CPPS postępowanie warstwowe opisują AUA CPP i EAU CPP.

Orientacyjny harmonogram postępów:
Tygodnie 1–3 – wyciszenie bólu, nauka rozluźnienia, podstawy PFMT.
Tygodnie 4–8 – lepsza kontrola parć/wycieków, dłuższe siedzenie bez bólu, stopniowy powrót do sportu.
Miesiąc 3+ – konsolidacja i adaptacja do obciążeń, cele specyficzne (biegi, rower, siłownia, seks).

Przełamywanie tabu

Dysfunkcje dna miednicy u mężczyzn są częste i dobrze reagują na terapię. Połączenie diagnostyki, ćwiczeń, biofeedbacku, technik manualnych i – u wybranych – fali uderzeniowej daje realną szansę na zmniejszenie bólu i odzyskanie kontroli nad pęcherzem. W BodyMove pracujemy holistycznie, empatycznie i bez tabu.

Dodatkowe informacje

Kto skorzysta najbardziej?

Mężczyźni po prostatektomii/TURP.
Osoby z CP/CPPS, bólem krocza, pieczeniem w cewce, uczuciem „kuli” w odbycie.
Panowie z wysiłkowym nietrzymaniem moczu.
Sportowcy (kolarze, biegacze, trenujący siłowo) z przeciążeniami okolicy miednicy.

Przeciwwskazania względne

Ostre infekcje układu moczowego, gorączka.
Niezagojone rany pooperacyjne/świeże krwawienie.
Nagły, niewyjaśniony ból – najpierw diagnostyka lekarska.
Ostre choroby skóry w okolicy krocza.

Jak przygotować się do pierwszej wizyty

Przyjdź w komforcie (nie „na siłę” po pełnym opróżnieniu pęcherza).
Weź wyniki (USG, PSA, urodynamika, histopatologia) i listę leków.
Załóż wygodne ubranie.
Przygotuj listę sytuacji nasilających objawy (siedzenie, aktywność, stres).

FAQ

Czy badanie per rectum jest konieczne?
Nie zawsze. Zawsze poprzedza je rozmowa i świadoma zgoda. Alternatywnie oceniamy zewnętrznie i/lub przez sEMG.

Ile trwa terapia?
Indywidualnie. Po zabiegach prostaty pierwsze efekty często w kilka tygodni; przy CP/CPPS pracujemy dłużej, warstwowo (zgodnie z AUA CPP).

Czy ESWT boli?
Odczucia są krótkotrwałe i kontrolowane; parametry dobieramy indywidualnie. Więcej na stronie: fala uderzeniowa na zapalenie prostaty.