Porównujemy skuteczność, krwawienia, wpływ na trądzik i libido, a także terminy założenia i zdejmowania. Jeśli zastanawiasz się nad IUD (ang. intrauterine device), znajdziesz tu praktyczny, kompletny przewodnik — od kwalifikacji i przygotowania, przez sam zabieg, po kontrolę nitek i sygnały alarmowe.
Słowa kluczowe: wkładka miedziana Warszawa, wkładka hormonalna Żoliborz, IUD.
Masz też pytania z pogranicza hormonów (trądzik, libido, miesiączki)? Sprawdź: ginekolog-endokrynolog — Warszawa.
Wkładka wewnątrzmaciczna jest jedną z najskuteczniejszych, najwygodniejszych i najbardziej odwracalnych metod antykoncepcji długoterminowej (LARC). W przeciwieństwie do tabletek nie wymaga codziennej dyscypliny, a jej skuteczność nie spada przy pominięciu dawki czy dolegliwościach żołądkowo-jelitowych. Dodatkowo, zarówno wkładka miedziana (Cu-IUD), jak i hormonalna (LNG-IUS, z lewonorgestrelem) pozwalają szybko wrócić do płodności po usunięciu — zazwyczaj już w pierwszym cyklu.
Wkładka hormonalna (LNG-IUS) — skuteczność porównywalna do sterylizacji; typowy indeks Pearla ≈ 0,1–0,2 (1–2 ciąże na 1000 kobietolat). Skuteczność praktycznie niezależna od wieku i masy ciała.
Wkładka miedziana (Cu-IUD) — bardzo wysoka skuteczność, indeks Pearla ≈ 0,6–0,8 w typowym użyciu.
W praktyce obie metody należą do „najpewniejszych”, ale LNG-IUS ma minimalnie niższy odsetek nieplanowanych ciąż. Różnica jest klinicznie niewielka; ważniejsze bywają kwestie krwawień, komfortu i przeciwwskazań.
LNG-IUS: dostępne systemy 3-, 5- i nawet 8-letnie (w zależności od dawki i rejestracji).
Cu-IUD: najczęściej 5–10 lat; niektóre modele mają dłuższe dopuszczenia — decyzję podejmuje lekarz zgodnie z kartą produktu.
LNG-IUS: jeśli założona ≤7. dnia cyklu, działa od razu; w innym momencie — 7 dni dodatkowego zabezpieczenia.
Cu-IUD: działa natychmiast, niezależnie od dnia cyklu (przy rozsądnej pewności, że nie ma ciąży).
Cu-IUD to najskuteczniejsza metoda „po” — jeśli zostanie założona do 5 dni po stosunku bez zabezpieczenia lub do 5 dni od przewidywanej owulacji. Potem może służyć jako stała antykoncepcja.
To zwykle najważniejsza różnica odczuwalna na co dzień.
Krwawienia: często obfitsze i dłuższe (zwłaszcza w 3–6 pierwszych miesiącach); więcej skrzepów i plamień okołomiesiączkowych.
Ból miesiączkowy: może się nasilić (skurcze), zwłaszcza w pierwszych cyklach.
Mechanizm: miejscowa reakcja zapalna + miedź → większa kurczliwość i objętość krwi.
Dla kogo? Dla osób z naturalnie skąpymi miesiączkami, które preferują metodę bez hormonów i nie mają skłonności do anemii.
Krwawienia: zwykle mniej obfite, po kilku miesiącach możliwa oligomenorrhoea lub amenorrhoea — to fizjologiczny efekt działania progestagenu na endometrium.
Ból: często łagodniejszy (wyciszenie endometrium → mniej skurczów).
Start: typowe nieregularne plamienia w 1–3 mies. (czasem dłużej), które stopniowo wygasają.
Dla kogo? Dla osób z HMB (obfite krwawienia), bolesnymi miesiączkami, podejrzeniem adenomiozy lub endometriozy — jako element planu zmniejszania bólu/krwawień.
Cu-IUD: neutralne dla skóry i nastroju (brak hormonów).
LNG-IUS: to niskodawkowy progestagen głównie „lokalny”, ale u części osób możliwe trądzik, tkliwość piersi, wahania nastroju czy spadek libido (rzadziej niż po tabletkach doustnych).
Libido jest wieloczynnikowe (sen, stres, relacja, suchość pochwy, ból miednicy); często większy wpływ ma poprawa bólu i krwawień (na plus) niż sam rodzaj metody.
Masz pytania typowo hormonalne (np. trądzik, wahania nastroju, libido) — rozważ konsultację ginekologiczno-endokrynologiczną.
Zależny od progu bólu, doświadczenia osoby zakładającej, porodów w wywiadzie, kształtu/pozycji macicy. Pomagają NLPZ 30–60 min przed, znieczulenie miejscowe szyjki, empatyczna technika. Misoprostol — tylko w wybranych sytuacjach (nie rutynowo).
Wywiad miesiączkowy (obfite/bolesne?), podejrzenie endometriozy/adenomiozy.
Ryzyko STI, objawy infekcji.
Choroby współistniejące (krzepliwość, wady macicy, polipy/mięśniaki zniekształcające jamę, choroby wątroby, choroba Wilsona — istotna przy Cu-IUD).
Leki, alergie.
Plany rozrodcze (na jak długo potrzebna metoda).
Ciąża (lub jej podejrzenie).
Aktywne PID/sepsa połogowa.
Niewyjaśnione krwawienia (najpierw diagnostyka).
Rak szyjki/endometrium (do czasu leczenia/kwalifikacji).
Znaczne zniekształcenie jamy macicy.
Dla Cu-IUD: alergia na miedź / choroba Wilsona.
Dla LNG-IUS: zwykle przeciwwskazany przy czynnym raku piersi (decyzje z onkologiem).
Test ciążowy — gdy jest cień wątpliwości.
Badanie ginekologiczne ± USG (jeśli wskazane).
STI wg ryzyka (NAAT/wymazy); przy dodatnich wynikach — leczenie i odroczenie założenia.
Cytologia/HPV — zgodnie z programem (brak aktualnej cytologii nie musi wstrzymywać założenia, o ile brak objawów).
Dowolny dzień cyklu, jeżeli istnieje rozsądna pewność braku ciąży.
Bezpośrednio po poronieniu/aborcji — zwykle tak.
Po porodzie — natychmiast (post-placental, w doświadczonym ośrodku) albo po 4–6 tyg.
Po cięciu cesarskim — natychmiast w czasie operacji lub w połogu.
Nie rutynowo. Wyjątki rzadkie, decyduje lekarz.
Świadoma zgoda, pytania, wybór modelu.
Wziernik, dezynfekcja.
Chwyt szyjki, sondowanie długości jamy (ew. znieczulenie miejscowe).
Wprowadzenie IUD, zwolnienie ramion.
Skrócenie nitek (zwykle 2–3 cm).
Informacja o typowych odczuciach i czerwonych flagach.
Całość trwa kilka minut; dyskomfort jest krótki i zwykle dobrze kontrolowany.
Skurcze i plamienie — typowe przez kilka dni (czasem do tygodni). Pomagają NLPZ i termofor.
Higiena: normalne funkcjonowanie; z tamponami/kubeczkiem warto poczekać do ustąpienia plamień (zwykle 2–3 dni). Kubeczek wyjmuj po „złamaniu” podciśnienia.
Seks: medycznie nie ma obowiązkowej przerwy; praktycznie — 1–2 dni przerwy na komfort.
Możesz (nie musisz) raz/mies. wyczuć nitki palcem. Jeśli partner je czuje — skracamy na kontroli. Jeśli czujesz twardy plastik w pochwie — możliwa częściowa ekspulsja → kontakt.
4–12 tyg. po założeniu, potem raz w roku (chyba że wcześniej wystąpią niepokojące objawy).
Gorączka, silny ból, cuchnące upławy (podejrzenie infekcji).
Nagłe, bardzo silne krwawienie, omdlenia.
Objawy ciąży (wykluczamy ektopową).
Brak nitek + ból/krwawienie (ekspulsja/perforacja) — pilna kontrola.
Usunięcie: zwykle szybkie (pociągnięcie za nitki). Podczas tej samej wizyty można założyć nową („swap”).
Płodność wraca natychmiast — zabezpiecz się, jeśli ciąża byłaby niepożądana.
Obie bardzo wysokie; LNG-IUS minimalnie skuteczniejsza w danych populacyjnych.
Cu-IUD: obfitsze, dłuższe; możliwa silniejsza dysmenorrhoea.
LNG-IUS: mniej krwi, często amenorrhoea po 6–12 mies.; mniej bólu.
Cu-IUD: neutralne.
LNG-IUS: możliwe łagodne efekty uboczne (trądzik, tkliwość piersi, wahania nastroju) — rzadziej niż po tabletkach.
Cu-IUD: antykoncepcja awaryjna, brak interakcji hormonalnych.
LNG-IUS: leczenie HMB, dysmenorrhoea, wsparcie przy adenomiozie; ochrona endometrium np. w HTZ (z E2 przez skórę).
Cu-IUD: chcesz „zero hormonów”, masz skąpe miesiączki, brak anemii i dobre znoszenie bólu.
LNG-IUS: masz obfite/bolesne miesiączki, chcesz mniej krwi i mniej bólu, rozważasz HTZ lub masz współistniejące problemy bólowe.
„IUD wędruje po ciele.” — Nie. Perforacja jest rzadka; położenie kontrolujemy klinicznie/USG przy wskazaniach.
„Nie dla kobiet, które nie rodziły.” — Mit. Wiele nullipar bezpiecznie korzysta z IUD.
„Partner wyczuje wkładkę.” — Może nitkę; da się ją skrócić.
„IUD = bezpłodność.” — Nie. Płodność wraca szybko po usunięciu.
„Zakazane tampony/kubeczki.” — Dozwolone; przy kubeczku ważne prawidłowe wyjęcie (bez pociągania nitek).
Cu-IUD: prosto, skutecznie. Uwaga na gospodarkę żelazem; jeśli krwawienia się nasilą — rozważ zmianę.
LNG-IUS: zwykle znaczna poprawa bólu i krwawień; uprzedzamy o plamieniach startowych.
Cu-IUD w 5 dni: najwyższa skuteczność „po”, a potem stała antykoncepcja.
Cu-IUD: brak wpływu hormonalnego.
LNG-IUS: ryzyko skórne niewielkie, ale możliwe; decyzja wg priorytetów.
LNG-IUS: ochrona endometrium i kontrola krwawień.
Koszt zależy od modelu IUD i ośrodka (konsultacja, sama wkładka, założenie, kontrola). Czasem dostępne są programy dofinansowania; poinformuj rejestrację, jeśli potrzebujesz konkretnego modelu (część przychodni sprowadza „na zamówienie”).
Słuchaj ciała: nietypowy, narastający ból lub krwawienie → kontakt.
Plamienia >3–4 mies.? — skonsultuj (czasem krótkie leczenie wspomagające, czasem zmiana IUD).
Partner czuje nitkę? — skracamy na kontroli.
Zabiegi/obrazy (MRI, RTG, USG): IUD nie przeszkadza.
Leki: IUD nie wchodzi w istotne interakcje z antybiotykami czy innymi farmaceutykami (w przeciwieństwie do doustnej antykoncepcji).
Czy mogę zajść w ciążę z IUD?
Ryzyko bardzo niskie, ale nie zerowe; przy dodatnim teście ciążowym pilnie zgłoś się (wykluczamy ektopową).
Czy IUD „pogrubi” mnie?
Cu-IUD — nie. LNG-IUS — brak przewidywalnego przyrostu masy (czasem przejściowe zatrzymanie wody).
IUD a nowotwory?
LNG-IUS zmniejsza ryzyko rozrostów endometrium; wpływ na raka piersi jest przedmiotem badań, a ewentualne zmiany ryzyka — niewielkie. Decyzja zależy od całego profilu zdrowotnego i preferencji.
Mięśniaki?
Tak, jeśli nie zniekształcają jamy. LNG-IUS często zmniejsza krwawienia.
Wypadnięcie IUD?
Rzadkie; częściej w pierwszych miesiącach i po porodzie. Objawy: silne krwawienie, ból, dłuższa nitka/twarda część w pochwie → kontrola.
Cu-IUD wybierz, jeśli priorytetem są brak hormonów i akceptujesz obfitsze miesiączki.
LNG-IUS wybierz, jeśli chcesz mniej krwi i mniej bólu, masz HMB/adenomiozę albo potrzebujesz ochrony endometrium (np. w HTZ).
Źródła naukowe
FSRH Guideline: Intrauterine Contraception (aktualne wydania) — kwalifikacja, skuteczność, ryzyka, timing po porodzie/aborcji.
FSRH IUC Guidance
ACOG Practice Bulletin: Long-Acting Reversible Contraception (LARC) — IUD i implanty, bezpieczeństwo u nastolatek i nullipar.
ACOG PB LARC
WHO Medical Eligibility Criteria for Contraceptive Use (MEC) — kategorie kwalifikacji dla IUD (Cu i LNG), w tym choroba Wilsona.
WHO MEC
NICE NG88: Heavy Menstrual Bleeding — rola LNG-IUS w leczeniu HMB.
NICE NG88
Cochrane Review: Levonorgestrel-releasing intrauterine system for heavy menstrual bleeding — skuteczność w redukcji krwawień i poprawie jakości życia.
Cochrane LNG-IUS w HMB
PID a IUD — ryzyko zakażeń wokół założenia (przegląd/wytyczne).
CDC PID Guidelines
Antykoncepcja awaryjna: miedziana wkładka — skuteczność i zasady czasowe.
ACOG: Emergency Contraception
Bezpieczeństwo IUD u nullipar/adolescentek — przeglądy i stanowiska towarzystw.
NASPAG · RCOG
5 października, 2025 r.
5 października, 2025 r.
5 października, 2025 r.
