PCOS to nie tylko „nieregularne cykle”. U nas dostajesz plan krok-po-kroku: rzetelna diagnostyka hormonalna i metaboliczna, precyzyjnie dobrane leczenie oraz wsparcie płodności – od monitoringu owulacji po nowoczesne protokoły indukcji.
→ Umów konsultację ginekologiczną: bodymove.pl/ginekolog-warszawa
Diagnozę PCOS u dorosłych stawia się po wykluczeniu innych przyczyn (np. choroby tarczycy, hiperprolaktynemii, wrodzonego przerostu nadnerczy, zespołu Cushinga, guzów wydzielających androgeny) i spełnieniu ≥2 z 3 kryteriów:
Zaburzenia owulacji – rzadkie/nieregularne miesiączki (najczęściej >35 dni) lub brak miesiączek.
Hiperandrogenizm – kliniczny (trądzik, hirsutyzm, łysienie typu męskiego) i/lub biochemiczny (testosteron całkowity/wolny ↑, DHEA-S ↑).
Fenotyp jajników PCOM w USG (zwykle ≥20 pęcherzyków 2–9 mm w każdym jajniku lub objętość jajnika ≥10 ml – próg dostosowany do użytej głowicy) albo wysokie AMH (wartość referencyjna zależna od metody).
U nastolatek do ok. 8 lat od menarche nie opieramy rozpoznania na USG/AMH; kluczowe są utrwalone zaburzenia cyklu i/lub hiperandrogenizm.
Minimalny panel wykluczający inne przyczyny: TSH, prolaktyna, 17-OH-progesteron (w kierunku postaci nieklasycznej 21-hydroksylazy), czasem kortyzol, łagodne/ciężkie hiperandrogenizmy różnicujemy frakcjami androgenów.
PCOS to zaburzenie o szerokim tle metabolicznym – insulinooporność i nieprawidłowa tolerancja glukozy mogą występować także przy prawidłowym BMI.
Co badamy na starcie (i co 6–12 mies. w kontroli):
glikemia na czczo ± OGTT 75 g i/lub HbA1c,
profil lipidowy, ciśnienie tętnicze,
obwód talii, BMI, ocenę bezdechu sennego (jeśli wskazania),
przesiew w kierunku obniżonego nastroju/lęku (PCOS częściej współistnieje z zaburzeniami nastroju).
Interwencje o największym wpływie klinicznym:
Styl życia jako terapia 1. linii: 150–300 min/tydz. wysiłku aerobowego + 2–3 sesje oporowe; sen 7–9 h; dieta o ujemnym bilansie w razie nadwagi (już –5–10% masy ciała istotnie poprawia owulację, trądzik i parametry metaboliczne).
Metformina – lek metaboliczny (najczęściej 1500–2000 mg/d w dawkach dzielonych, po stopniowym zwiększeniu), szczególnie gdy występują: nadwaga/otyłość, nieprawidłowa tolerancja glukozy, cukrzyca ciążowa w wywiadzie lub cechy zespołu metabolicznego.
Inozytole – możliwe korzyści u części pacjentek, jednak mniejsze i mniej przewidywalne niż metforminy; traktujemy je jako opcję uzupełniającą, nie podstawę terapii.
Złożone tabletki antykoncepcyjne (COC) – 1. linia na regulację krwawień i objawów androgenizacji; dobieramy niskie dawki i korzystny progestagen, uwzględniając profil ryzyka VTE.
Metformina – poprawa profilu glikemicznego i pośrednio cykli; czasem łączona z COC.
Hirsutyzm/trądzik – pielęgnacja i procedury (np. epilacja laserowa); ewentualnie antyandrogeny (np. spironolakton) – wyłącznie przy skutecznej antykoncepcji.
Ochrona endometrium u pacjentek długotrwale bez miesiączek: COC, LNG-IUS lub cykliczne progestageny.
Letrozol – 1. wybór do indukcji owulacji.
Protokół startowy: 2,5–5 mg dziennie, dni 3–7 cyklu, eskalacja do 7,5 mg jeśli brak odpowiedzi.
Cel: pojedynczy pęcherzyk dominujący 18–22 mm, endometrium ≥7 mm.
Klomifen (± metformina) – 2. linia;
Gonadotropiny – 2. linia z niskodawkowymi protokołami i ścisłym monitorowaniem (USG ± estradiol), by ograniczyć ryzyko ciąży mnogiej i OHSS.
IVF/IVM – 3. linia lub wcześniej, jeśli współistnieją inne czynniki niepłodności (czynnik męski, jajowodowy, ciężka endometrioza).
Aktualne dane nie wskazują zwiększonego ryzyka wad wrodzonych po letrozolu w porównaniu z klomifenem lub ciążą naturalną.
Potwierdzanie owulacji:
USG (wzrost i pęknięcie pęcherzyka) + progesteron w fazie lutealnej (najczęściej >3 ng/ml ok. 7 dni po owulacji lub 7 dni przed spodziewaną miesiączką).
Testy LH w PCOS bywają zawodne (wysokie, pulsacyjne LH). Temperaturę/aplikacje traktujemy jako dodatek, nie podstawę decyzji.
Kiedy przyspieszyć skierowanie:
wiek ≥35 lat i brak ciąży po 6 mies. regularnych starań (lub ≥12 mies. gdy <35 lat),
≥40 lat – natychmiastowa konsultacja,
nieprawidłowe nasienie, niedrożność jajowodów, ciężka endometrioza, oporność na leczenie doustne lub potrzeba gonadotropin/IVF,
istotne współchorobowości metaboliczne wymagające opieki zespołowej.
Dzień 0–14: Diagnoza premium
wywiad i badanie, USG transwaginalne wysokiej rozdzielczości,
panel wykluczający: TSH, PRL, 17-OHP, ± kortyzol; androgeny (testosteron całk./wolny, DHEA-S), AMH;
screen metaboliczny: OGTT 75 g ± HbA1c, profil lipidowy, ciśnienie, antropometria.
Tydzień 3–4: Plan terapeutyczny
ścieżka „objawowa” lub „płodność”, edukacja żywieniowa i treningowa, włączenie metforminy/COC/letrozolu (wg celu).
Tydzień 5–12: Monitorowanie odpowiedzi
kontrola tolerancji leków, monitoring owulacji (USG ± progesteron),
korekty dawek (letrozol 2.5→5→7.5 mg; metformina do dawki docelowej),
wsparcie dermatologiczne/kosmetologiczne przy objawach androgenizacji,
ustalenie dalszej strategii (utrzymanie, eskalacja, skierowanie).
Chcesz przejść pełną ścieżkę? Zarezerwuj termin: bodymove.pl/ginekolog-warszawa
„W PCOS zawsze jest wysoki stosunek LH/FSH.” – Nie jest kryterium rozpoznania; wynik bywa prawidłowy.
„Bez nadwagi nie ma insulinooporności.” – Może występować niezależnie od BMI.
„USG wystarczy do diagnozy.” – Nie, potrzebna jest ocena kliniczna i wykluczenie innych przyczyn.
„Owulacji w PCOS nie da się wywołać.” – U większości pacjentek udaje się ją ustabilizować (styl życia, letrozol, dalsze etapy).
PCOS Warszawa – opieka krok-po-kroku (Żoliborz/Bielany)
• Ginekolog · Kontakt · bodymove.pl/ginekolog-warszawa
O diagnostyce i leczeniu piszemy też na ginekolog-warszawa.pro.
Źródła naukowe
Międzynarodowe wytyczne PCOS 2023 – diagnoza, leczenie objawowe i płodność; letrozol jako 1. linia; rola AMH/USG; strategia metaboliczna.
monash.edu (PDF – PCOS Guideline Summary 2023)
ASRM – omówienie zaleceń 2023 do praktyki klinicznej (indukcja owulacji, zarządzanie ryzykiem).
asrm.org
Przeglądy w JCEM i Human Reproduction 2023 – skuteczność letrozolu vs. klomifen, bezpieczeństwo płodowe, aktualizacja algorytmów.
academic.oup.com ·
sciencedirect.com
ESHRE – strona wytycznych PCOS 2023 (pełne dokumenty, Q&A dla pacjentek).
eshre.eu
Przegląd kryteriów obrazowych PCOM i ról AMH (aktualizacja progów wraz z rozwojem technologii USG).
PMC: Current Guidelines for Diagnosing PCOS (2023)
5 października, 2025 r.
5 października, 2025 r.
5 października, 2025 r.
