Rehabilitacja po totalnej endoprotezoplastyce biodra (TEP) to zaplanowany proces, który:
przyspiesza powrót do samodzielności i codziennych aktywności,
ogranicza ból i obrzęk,
zmniejsza ryzyko powikłań (zakrzepica, sztywność, utykanie),
poprawia długoterminową sprawność i trwałość implantu.
W nowoczesnych ścieżkach pooperacyjnych (np. ERAS) kładzie się nacisk na edukację pacjenta, wczesną mobilizację i mądrą progresję ćwiczeń – dzięki temu wiele osób wychodzi ze szpitala już po 1–3 dobach, a do lżejszych aktywności wraca w ciągu kilku tygodni.
Jeśli dopiero rozważasz zabieg albo chcesz lepiej zrozumieć, na czym polega procedura, zobacz artykuł: Na czym polega i kiedy wykonujemy operację wszczepienia endoprotezy biodra?
Cele: bezpieczne uruchomienie, kontrola bólu i obrzęku, nauka chodu oraz podstawowych czynności.
Co robimy w praktyce (0–3/5 doby):
Pionizacja i pierwsze kroki (zwykle w ciągu 24 h): chód z balkonikiem lub dwiema kulami.
Ćwiczenia krążeniowo-oddechowe i profilaktyka zakrzepicy: pompki stóp, krążenia, głębokie oddychanie, wczesne siadanie i wstawanie.
Izometria i aktywacja mięśni: pośladki, czworogłowy, delikatne zgięcie i wyprost biodra w dozwolonych zakresach.
Instruktaż bezpiecznych czynności: wstawanie/siadanie, ubieranie skarpet (łyżka do butów, chwytak), korzystanie z toalety, przenoszenie ciężaru, wchodzenie po schodach.
Bezpieczeństwo (różni się w zależności od dostępu operacyjnego i zaleceń chirurga):
Unikaj skrajnych zakresów ruchu (zwłaszcza zgięcia >90°, skrętu do wewnątrz i przywiedzenia – jeśli zalecono „hip precautions”).
Siedź na podwyższonym krześle/toalecie, śpij z poduszką między kolanami (pozycja na plecach lub na boku po przeciwnej stronie – po uzgodnieniu).
Chłodzenie okolicy (zgodnie z zaleceniem), elewacja kończyny, monitorowanie rany.
Mini-checklista wypisu:
Chód po mieszkaniu z asekuracją.
Wejście/zejście po kilku stopniach ze wsparciem.
Samodzielna higiena i podstawowe czynności.
Cele: niezależny chód w domu i na zewnątrz, zmniejszenie bólu/obrzęku, poprawa zakresu ruchu i koordynacji.
Częstotliwość: krótkie sesje 2–3× dziennie + zadania dnia codziennego.
Przykładowy tygodniowy mikroplan (T1–T2):
Dzień A/C/E: marsz w miejscu 3–5 min → pompki stóp, ślizgi pięty w leżeniu, wyprost kolana w siadzie, izometria pośladków (3×10) → chłodzenie.
Dzień B/D/F: przenoszenie ciężaru w staniu przy blacie, odwodzenie biodra w leżeniu/na stojąco (z asekuracją), wspięcia na palce, ćwiczenia równowagi przy oparciu (3 serie).
Codziennie: 2–5 krótkich spacerów po 5–10 min z dwiema kulami.
Progresja chodu:
2 kule → 1 kula (po stronie przeciwnej do operowanej) → samodzielnie, gdy wzorzec chodu jest równy, bez utykania.
Kryteria przejścia dalej:
Dystans 500–1000 m bez nasilenia bólu, zgięcie biodra ok. 90° (jeśli dozwolone), bezpieczne wchodzenie po schodach, poprawa jakości chodu.
Wskazówki dnia codziennego:
Krzesła z wysokim siedziskiem, unikanie niskich puf i głębokich kanap.
Krótkie, częste spacery zamiast jednego długiego.
Auto – pasażer: jazda po 2–3 tyg., prowadzenie zwykle po 4–6 tyg. (po odstawieniu leków przeciwbólowych i za zgodą lekarza).
Cele: stabilny chód bez asekuracji, powrót do lżejszych aktywności, budowa siły i kontroli miednicy.
Trening siłowo-funkcjonalny (3×/tydz.):
Pośladki i odwodziciele: mostki (z progresją), odwodzenie w leżeniu i w staniu z minibandem, „clam-shell”.
Funkcja i kontrola: przysiady do krzesła, step-up/step-down niski, martwy ciąg na jednej nodze (z asekuracją), wykroki statyczne.
Równowaga i propriocepcja: stanie na jednej nodze przy asekuracji, poduszka sensomotoryczna.
Wytrzymałość (3–5×/tydz.):
Marsz/nordic walking 15–40 min wg tolerancji.
Rower stacjonarny (niski opór), pływanie/ćwiczenia w wodzie po wygojeniu rany.
Mobilność:
Kontrolowane zgięcie, wyprost, odwiedzenie w bezbolesnym zakresie; rozluźnianie tkanek (techniki własne uzgodnione z terapeutą).
Kryteria wyjścia z etapu:
Chód 2–3 km bez utykania, 10× „siad-wstaw” bez nasilenia bólu, wejście/zejście po schodach naprzemiennie, dobra kontrola miednicy (brak opadania po stronie przeciwnej).
Cele: pełniejszy powrót do pracy (zależnie od charakteru), rekreacja i sport niskiego impaktu.
Zwykle zalecane aktywności:
spacery, nordic walking, trekking po łatwym terenie,
rower (szosa/trenażer), pływanie, aqua-fitness,
joga/pilates – z modyfikacją zakresów, golf.
Aktywności wymagające indywidualnej oceny: bieganie, gry zespołowe, sporty skokowe i kontaktowe – decyzja z chirurgiem i fizjoterapeutą po ocenie siły, kontroli i obrazu RTG.
Powrót do pracy:
biurowa: zwykle 3–6 tyg.,
mieszana/fizyczna: 8–12 tyg. i więcej – po ocenie ergonomii i możliwości modyfikacji stanowiska.
Zbyt wczesna rezygnacja z kul → utrwalone utykanie i przeciążenia.
Przeskakiwanie etapów („trudne” ćwiczenia bez bazy siłowej i kontroli).
Ignorowanie zaleceń zakresów ruchu w pierwszych tygodniach, jeśli zostały nadane.
„Weekendowe” ćwiczenie zamiast regularnych, krótkich sesji.
Brak kontroli bólu i obrzęku (pomijanie chłodzenia, elewacji, odpoczynku między sesjami).
1) Prehab i edukacja: przed zabiegiem uczymy kluczowych wzorców (wstawanie, chód z kulami), planujemy środowisko domowe (podwyższone siedziska, uchwyty), pokazujemy zestaw startowy ćwiczeń i zasady bezpieczeństwa.
2) Start terapii od 1. doby: pionizacja, chód z asekuracją, ćwiczenia krążeniowe i izometria, plan kontroli bólu/obrzęku, instruktaż czynności dnia codziennego.
3) Plan 12-tygodniowy z progresją: od aktywacji i stabilizacji do zadań funkcjonalnych (chód, schody, „siad-wstaw”), a następnie wytrzymałość i siła globalna. Intensywność dopasowujemy do tolerancji bólu (skala VAS), jakości wzorca i gojenia tkanek.
4) Powrót do aktywności: programujemy bezpieczną ścieżkę rekreacji (spacery → nordic → rower/pływanie → trening siłowy), a sporty z większym obciążeniem wdrażamy po spełnieniu kryteriów sprawności.
5) Koordynacja opieki i komunikacja: współpraca z chirurgiem (kontrole, RTG), edukacja nt. farmakoterapii przeciwzakrzepowej, gojenia rany, znaków alarmowych i przygotowanie do powrotu do pracy.
Chcesz lepiej zrozumieć sam zabieg i wskazania? Przeczytaj: Na czym polega i kiedy wykonujemy operację wszczepienia endoprotezy biodra?
Codziennie (krótkie serie, 2–3×/dzień):
Pompki stóp 3×20, krążenia stóp 3×10/strona,
Izometria pośladków 3×10 (napięcie 5 s),
Ślizg pięty w leżeniu 3×10, wyprost kolana w siadzie 3×10,
Przenoszenie ciężaru w staniu 3×10,
Odwodzenie biodra w staniu przy blacie 3×10,
Spacer 10–20 min (z asekuracją zgodnie z etapem).
2–3×/tydz. (od 6. tygodnia):
Mostki 3×8–12, przysiady do krzesła 3×8–12, step-up niski 3×8–12/strona, clam-shell 3×12/strona, równowaga 3×30–45 s/strona.
Zatrzymaj ćwiczenie, jeśli ból >5/10, narasta obrzęk lub pojawia się utykanie – wróć do lżejszego poziomu i skonsultuj z terapeutą.
Podwyższona deska sedesowa/nasadka, krzesło z wysokim siedziskiem.
Łyżka do butów z długą rączką, chwytak, ściągacz do skarpet.
Uchwyty w łazience, antypoślizgowa mata, fotel z podłokietnikami.
Duszność, ból w klatce, jednostronny obrzęk i ból łydki.
Gorączka, nasilony zaciek/ropny wysięk z rany, zaczerwienienie narastające wokół cięcia.
Ostry ból biodra po nagłym ruchu/urazie, „przeskoczenie” i niemożność obciążenia kończyny.
Kiedy mogę prowadzić samochód?
Zwykle po 4–6 tyg., gdy kontrolujesz kończynę, nie przyjmujesz silnych leków przeciwbólowych i masz zgodę lekarza.
Czy bieganie jest możliwe po endoprotezie?
Bywa możliwe u wybranych osób, ale generuje większe obciążenia – decyzja po indywidualnej ocenie ryzyka/korzyści z chirurgiem i fizjoterapeutą.
Kiedy wrócę do pracy?
Biuro: 3–6 tyg.; praca fizyczna: 8–12 tyg. i więcej – zależnie od wymogów i możliwości modyfikacji stanowiska.
Rehabilitacja po endoprotezie biodra to proces, nie zestaw pojedynczych ćwiczeń. Regularność, stopniowa progresja i współpraca z zespołem medycznym są kluczem do bezpiecznego powrotu do sprawności. Potrzebujesz planu dopasowanego do Twojej operacji, dostępu i tempa gojenia? Umów konsultację w BodyMove – pomożemy przejść przez każdy etap.
Więcej o samej operacji: Na czym polega i kiedy wykonujemy operację wszczepienia endoprotezy biodra?
Powyższe treści mają charakter edukacyjny i nie zastępują indywidualnych zaleceń Twojego lekarza i fizjoterapeuty. Program dobieramy po ocenie klinicznej, z uwzględnieniem dostępu operacyjnego, stabilności implantu i chorób współistniejących.
25 września, 2025 r.
11 września, 2025 r.
3 września, 2025 r.
