Stopa wydrążona (pes cavus) to zaburzenie kształtu stopy, w którym łuk podłużny jest nienaturalnie wysoki i sztywny, a cała podeszwa przyjmuje charakterystyczne, łódkowate wklęśnięcie. Ucisk przenosi się głównie na piętę i głowy kości śródstopia, przez co kontakt z podłożem występuje zaledwie w kilku punktach. Choć wada występuje rzadziej niż płaskostopie, konsekwencje zaniedbania mogą być równie poważne – od przewlekłych przeciążeń po trwałe deformacje stawów skokowych i kolanowych.
| Kategoria | Typowe czynniki | Co warto wiedzieć? |
|---|---|---|
| Wrodzone | nieprawidłowy rozwój kości śródstopia, predyspozycje genetyczne | wysokie sklepienie widoczne już u dzieci; objawy pogłębiają się w okresie wzrostu |
| Neurologiczne | choroby nerwowo‑mięśniowe (np. choroba Charcota‑Mariego‑Tootha, mózgowe porażenie dziecięce, poliomyelitis) | napięcie mięśniowe wymyka się spod kontroli, a łuk stopy „ciągnie” się w górę |
| Pourazowe | źle zrośnięte złamania kości stępu lub śródstopia, przewlekłe skręcenia stawu skokowego | zaburzony balans mięśni prostowników i zginaczy powoduje trwałe uniesienie łuku |
| Zaburzenia kolagenu | nadmierna sztywność ścięgien (zespół Marfana, Ehlersa‑Danlosa) | włókna ścięgniste tracą elastyczność, a łuk staje się niepodatny na obciążenia |
Ból punktowy pod głowami II–IV kości śródstopia i w okolicy guza piętowego.
Hiperkeratozy i odciski w miejscach nadmiernego nacisku.
Częste skręcenia kostki z powodu ograniczonej powierzchni podparcia.
Palce młoteczkowate lub szponiaste – wynik skróconych zginaczy palców.
Nocne kurcze łydek, przeciążenie ścięgna Achillesa i rozcięgna podeszwowego.
Bóle przeciążeniowe kolan, bioder, kręgosłupa lędźwiowego – kompensacja w łańcuchu kinematycznym.
Badanie podoskopowe i plantograficzne – wizualizacja rozkładu nacisku.
Analiza chodu (gait analysis) na bieżni z czujnikami – ocena fazy przetoczenia stopy.
RTG stóp w obciążeniu – określenie kąta Meary’ego i kąta Hibbs’a.
EMG (elektromiografia) – przy podejrzeniu podłoża neurologicznego.
Rozciąganie mięśnia trójgłowego łydki oraz plantar fascia roll (rolowanie rozcięgna podeszwowego).
Ćwiczenia propriocepcji na poduszkach sensomotorycznych – poprawa stabilizacji stawu skokowego.
Chód boso po miękkim podłożu (trawa, piasek) – naturalna mobilizacja łuku.
Projektowane na podstawie badania podobarograficznego; posiadają:
supinatory podpierające łuk podłużny,
miękkie peloty amortyzujące głowy śródstopia,
korektory piętowe zmniejszające tendencję do koślawości lub szpotawości.
Szersze noski, dobra stabilizacja pięty, drop 8–10 mm.
Sznurowanie lub system BOA dla precyzyjnego dopasowania podbicia.
miękkie, ale sprężyste podeszwy z pianki EVA lub PU.
Zarezerwowane dla przypadków ze znacznym bólem i postępującą deformacją: osteotomie kości śródstopia lub zabieg Dwyera (klinowe wycięcie pięty) w połączeniu z wydłużeniem ścięgien.
Kontrola masy ciała – każdy dodatkowy kilogram zwiększa punktowy nacisk.
Regularny pedicure podologiczny – usunięcie hiperkeratoz redukuje bolesne modzele.
Stretching po treningu – przeciwdziała skracaniu rozcięgna i ścięgna Achillesa.
Badania przesiewowe u dzieci w wieku 4–6 lat – szybka interwencja zapobiega utrwaleniu deformacji.
Przyczyny powstawania stopy wydrążonej nie są do końca jasne, ale uważa się, że czynniki genetyczne odgrywają rolę. Inne czynniki, które mogą wpływać na rozwój stopy wydrążonej, to:
Istnieje kilka sposobów, które mogą pomóc w zapobieganiu stopie wydrążonej lub złagodzeniu jej objawów, w tym:
Noszenie butów z odpowiednim wsparciem dla stopy, w tym butów ortopedycznych lub wkładek ortopedycznych, które pomogą wyrównać nierówności w łuku stopy
W przypadku stopy wydrążonej leczenie zależy od stopnia nasilenia objawów. Jeśli objawy są łagodne, wystarczy stosowanie odpowiednich butów lub wkładek ortopedycznych oraz wykonywanie ćwiczeń wzmacniających mięśnie stóp. W przypadkach bardziej zaawansowanych lekarz może zalecić noszenie szyn, wykonanie fizjoterapii lub nawet operację, aby złagodzić objawy i poprawić funkcjonowanie stóp.
Stopa wydrążona to rzadko występująca przypadłość, która może prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych, takich jak deformacje stóp czy bóle kolan i pleców. W celu zapobiegania tej przypadłości lub złagodzenia jej objawów, należy nosić odpowiednie buty lub wkładki ortopedyczne, wykonywać ćwiczenia wzmacniające mięśnie stóp, unikać noszenia zbyt ciasnych lub zbyt luźnych butów, a także utrzymywać prawidłową postawę ciała. W przypadku nasilenia objawów, konieczne może być leczenie, takie jak noszenie szyn, fizjoterapia lub operacja.
14 marca, 2024 r.
