Ból pięty – częsty problem w gabinecie

Ból pięty to jedna z najczęstszych dolegliwości u osób aktywnych i tych, które dużo stoją lub chodzą. Najczęściej źródłem problemu jest zapalenie/zmiany przeciążeniowe rozcięgna podeszwowego (często opisywane razem z „ostrogą piętową”), tendinopatia ścięgna Achillesa lub zapalenie kaletki piętowej. Dobra wiadomość: w większości przypadków można skutecznie pomóc łącząc właściwą diagnostykę i ukierunkowaną terapię obciążeniową. Najnowsze wytyczne podkreślają rolę rzetelnego badania klinicznego, edukacji i ćwiczeń jako podstawy leczenia. PubMed

👉 Chcesz poczytać więcej o „ostrodze” piętowej? Zobacz nasz poradnik: Ból pięty przy chodzeniu, czyli ostroga piętowa.

Ostroga piętowa – objawy i przyczyny

Typowe objawy:

• ostry, kłujący ból pod piętą, szczególnie przy pierwszych krokach rano i po dłuższym staniu;

• tkliwość przy ucisku przyśrodkowej części guzowatości piętowej;

• „rozchodzenie się” sztywności w ciągu dnia.

Co stoi za bólem?

• Przeciążenie rozcięgna podeszwowego (bieganie po twardym, gwałtowna zmiana obciążeń, długie stanie).

• Anatomiczna „ostroga” (wyrośl kostna) bywa widoczna w RTG, ale nie musi być bezpośrednią przyczyną bólu – spora część populacji ma osteofity bez dolegliwości; związek między obecnością ostrogi a bólem jest złożony i niejednoznaczny. PMC+2PubMed+2

Co pomaga (wg wytycznych 2023): edukacja, modyfikacja obciążeń, rozciąganie rozcięgna i mięśni łydki, terapia manualna jako wsparcie, a w wybranych przypadkach fala uderzeniowa. jospt.org+1

Zapalenie ścięgna Achillesa

Objawy:

• ból i sztywność z tyłu pięty lub 2–6 cm powyżej przyczepu (często ból „rozruchowy” rano, poprawa po krótkim rozchodzeniu, nawrót po większym obciążeniu);

• pogrubienie ścięgna, tkliwość w dotyku;

• ból przy wspięciu na palce, podbieganiu, skokach.

Dlaczego powstaje:

• zbyt szybki wzrost kilometrażu/intesywności, niskie buty (mały drop) bez adaptacji, ograniczona zgięcie grzbietowe w stawie skokowym.

Leczenie o najlepszych dowodach:

• mechanical loading – programy ekscentryczne (np. wg Alfredsona) lub trening heavy–slow resistance jako równorzędne strategie pierwszego wyboru; progresja obciążenia jest kluczowa. jospt.org+2jospt.org+2

Zapalenie kaletki piętowej (retro/subkutannej)

Objawy:

• miejscowy obrzęk i tkliwość tuż pod zapiętkiem, czasem widoczna „górka”;

• nasilenie bólu w butach ze sztywnym zapiętkiem;

• ból przy ucisku i tarciu.

Czynniki sprzyjające: przewlekły ucisk obuwia, deformacja Haglunda, współistniejąca entezopatia Achillesa. USG pozwala łatwo uwidocznić powiększoną kaletkę i płyn zapalny oraz odróżnić ją od zmian w ścięgnie. JRHEUM+1

Jak odróżnić te dolegliwości – kluczowe objawy

• Lokalizacja bólu

  • Spód pięty (przyśrodkowo) → częściej rozcięgno/„ostroga”. PubMed

  • Tył pięty, przyczep Achillesa → kaletka/entezopatia Achillesa. JRHEUM

  • 2–6 cm powyżej pięty (trzon ścięgna) → midportion tendinopathy Achillesa. jospt.org

• Wpływ obuwia: pogorszenie w twardych zapiętkach sugeruje kaletkę; cienka, mało amortyzująca podeszwa częściej nasila objawy rozcięgna. PubMed

• Testy domowe

  • ból przy rozciąganiu palców grzbietowo i ucisku brzegu przyśrodkowego pięty → rozcięgno;

  • ból przy wspięciu na palce i ściskaniu ścięgna → Achilles;

  • miejscowy obrzęk i tkliwość pod zapiętkiem → kaletka. (Syntetyczne podsumowanie na podstawie CPG i przeglądów). PubMed+1

Uwaga na „ostrogę”: spory odsetek osób z bólem pięty ma w RTG osteofit, ale jego kształt i wielkość nie korelują dobrze z natężeniem dolegliwości; sama obecność ostrogi nie przesądza o rozpoznaniu ani o wyborze terapii. PubMed+1

Czerwone flagi (pilna konsultacja): nagły trzask z tyłu pięty i niemożność wspięcia na palce (podejrzenie zerwania Achillesa), szybko narastający obrzęk/rumień z gorączką, ból nocny niezależny od obciążenia. (Praktyka kliniczna zgodna z CPG). jospt.org

Diagnostyka obrazowa – USG w BodyMove

Dlaczego USG?

• W czasie rzeczywistym ocenia rozcięgno podeszwowe (pogrubienie, niejednorodność; progi diagnostyczne ~>4,0–4,5 mm zależnie od pracy), ścięgno Achillesa (pogrubienie, zmiany degeneracyjne), kaletki (powiększenie, płyn). USG ma dobrą trafność diagnostyczną i wysoką powtarzalność pomiaru grubości rozcięgna, zwłaszcza u doświadczonego operatora. PMC+2BioMed Central+2

• Pod kontrolą USG można precyzyjnie wykonać iniekcje okołokaletkowe, gdy są wskazane. JRHEUM

Jak przebiega w BodyMove:

• wywiad i badanie funkcjonalne,

• USG dynamiczne w pozycjach funkcjonalnych,

• omówienie wyniku „na żywo” i plan leczenia (ćwiczenia, modyfikacja obciążeń, terapia manualna/fizykoterapia, ewentualne iniekcje – jeśli są wskazania).

Kiedy szczególnie warto zrobić USG:

• ból utrzymuje się >2–3 tygodni mimo domowej terapii,

• podejrzenie uszkodzenia ścięgna/kaletki lub nawracające dolegliwości,

• niejasny obraz kliniczny wymagający różnicowania. (Zgodnie z CPG i przeglądami dot. obrazowania). PubMed+1

Podsumowanie – kiedy do specjalisty

Jeśli ból pięty wraca, nasila się lub ogranicza aktywność, umów konsultację. Wczesna, celowana diagnostyka oraz program ćwiczeń i modyfikacji obciążenia przyspieszą powrót do sprawności. W BodyMove wykonamy badanie, USG i zaproponujemy spersonalizowany plan terapii – od treningu leczniczego po zabiegi wspomagające regenerację.

Materiał informacyjny nie zastępuje porady medycznej. W razie objawów alarmowych skontaktuj się pilnie ze specjalistą.

Źródła naukowe

1. Heel Pain – Plantar Fasciitis: Revision 2023. Clinical Practice Guideline, JOSPT. PubMed+1

2. Achilles Pain, Stiffness, and Muscle Power Deficits – CPG (2018; aktualizacja 2024). JOSPT. jospt.org+1

3. Eccentric exercise vs inne interwencje w tendinopatii Achillesa – metaanaliza 2023. PMC

4. Ultrasonografia rozcięgna podeszwowego – czułość/swoistość i progi grubości. PMC+1

5. Niezawodność pomiaru grubości rozcięgna w USG – przegląd systematyczny. PubMed

6. USG Achillesa i kaletki; dokładność iniekcji okołokaletkowych pod kontrolą USG. JRHEUM+1

7. Ostroga piętowa a ból – relacje i znaczenie kliniczne (badania korelacyjne/klasyfikacja). PMC+2PubMed+2