Na czym polega i kiedy wykonujemy operację wszczepienia endoprotezy biodra?

Endoprotezoplastyka stawu biodrowego, powszechnie znana jako wszczepienie endoprotezy biodra, jest jednym z najczęściej wykonywanych zabiegów ortopedycznych. Procedura ta jest stosowana w celu przywrócenia pacjentom pełnej mobilności i komfortu życia, kiedy inne metody leczenia okazują się niewystarczające. Celem tego artykułu jest omówienie szczegółów związanych z tą operacją, jak również przedstawienie sytuacji, w których zabieg jest zalecany.

Co to jest endoproteza biodra?

Endoproteza biodra to sztuczny implant zastępujący naturalny staw biodrowy, który z różnych powodów nie może już pełnić swoich funkcji. Staw biodrowy składa się z głowy kości udowej, która wchodzi w panewkę kości miednicy, umożliwiając płynne ruchy w różnych kierunkach. Endoproteza ma na celu zastąpienie tych struktur w przypadkach, kiedy staw ulega poważnemu uszkodzeniu lub zniszczeniu.

Wszczepienie endoprotezy ma za zadanie przywrócenie ruchomości stawu oraz zmniejszenie bólu, który często towarzyszy chorobom biodra. Sama proteza składa się zazwyczaj z głowy (metalowej lub ceramicznej) oraz panewki, która może być wykonana z różnych materiałów, takich jak polietylen, ceramika czy metal.

Kiedy zaleca się operację wszczepienia endoprotezy biodra?

Wszczepienie endoprotezy biodra zaleca się w sytuacjach, gdy naturalny staw biodrowy nie jest w stanie spełniać swojej funkcji z powodu choroby lub urazu. Najczęstszymi wskazaniami do operacji są:

1. Choroba zwyrodnieniowa stawu biodrowego (artroza): To najczęstsza przyczyna prowadzenia endoprotezoplastyki biodra. Zwyrodnienie stawu biodrowego polega na zużyciu chrąstki stawowej, co prowadzi do bólu, sztywności i ograniczenia ruchomości.
2. Reumatoidalne zapalenie stawów (RZS): Choroba autoimmunologiczna powodująca zapalenie błony maziowej, co z czasem prowadzi do uszkodzenia stawu i bólu.
3. Martwica jałowa głowy kości udowej: Ten stan rozwija się, gdy przerwany zostaje dopływ krwi do głowy kości udowej, co prowadzi do jej obumierania. Może być skutkiem urazu, nadużywania alkoholu lub stosowania niektórych leków (np. sterydów).
4. Złamania okołostawowe: Czasami po poważnych urazach biodra, takich jak złamania w obrębie stawu, leczenie zachowawcze nie jest możliwe i konieczne jest wszczepienie protezy.
5. Wrodzone lub nabyte wady rozwojowe: Niektóre osoby cierpią na wady anatomiczne biodra, takie jak dysplazja stawu biodrowego, które z czasem mogą prowadzić do uszkodzenia stawu i bólu.
6. Nieskuteczność leczenia zachowawczego: Gdy metody nieinwazyjne, takie jak fizjoterapia, leki przeciwbólowe, zmiana trybu życia czy zastrzyki dostawowe, nie przynoszą wystarczającej ulgi w bólu i nie poprawiają ruchomości stawu, lekarz może zalecić operację wszczepienia endoprotezy.

Jak przebiega operacja wszczepienia endoprotezy biodra?

Operacja wszczepienia endoprotezy biodra jest procedurą chirurgiczną, która wymaga odpowiedniego przygotowania oraz współpracy zespołu specjalistów. Poniżej opisane są główne etapy tej operacji.

1. Przygotowanie do operacji

Przed operacją pacjent przechodzi szereg badań, w tym badania krwi, RTG stawu biodrowego oraz konsultacje z anestezjologiem, aby ocenić stan zdrowia i określić najlepszy sposób znieczulenia. W zależności od wskazań, możliwe jest zastosowanie znieczulenia ogólnego lub przewodowego (np. znieczulenia podpajęczynówkowego).

2. Przebieg operacji

Operacja trwa zazwyczaj od 1 do 3 godzin. W jej trakcie chirurg wykonuje cięcie w okolicy biodra, aby uzyskać dostęp do stawu. Usunięcie uszkodzonego stawu obejmuje wycięcie głowy kości udowej oraz oczyszczenie panewki w miednicy. Następnie umieszcza się nową panewkę oraz trzpień z głową, które tworzy sztuczny staw. Po umieszczeniu protezy chirurg sprawdza zakres ruchomości stawu i zamyka ranę za pomocą szwów.

3. Rehabilitacja po operacji

Rehabilitacja rozpoczyna się zazwyczaj już w dniu operacji lub dzień po niej. Fizjoterapeuta pomaga pacjentowi wstać z łóżka oraz rozpocząć pierwsze kroki przy pomocy balkonika lub kul. Wczesna rehabilitacja ma kluczowe znaczenie w zapobieganiu powikłaniom, takim jak zakrzepica, oraz w przywróceniu pełnej ruchomości stawu.

Rodzaje endoprotez

Endoprotezy biodra dzielą się na kilka typów w zależności od ich konstrukcji oraz materiałów, z jakich są wykonane. Najczęściej stosowane są:

1. Endoproteza całkowita (THA – Total Hip Arthroplasty): Zastępuje zarówno głowę kości udowej, jak i panewkę. Jest najczęściej stosowanym typem endoprotezy.
2. Endoproteza cześciowa: Zastępuje jedynie głowę kości udowej, bez ingerencji w panewkę. Stosowana rzadziej, zazwyczaj w przypadku starszych pacjentów po złamaniach.
3. Endoproteza bezcementowa i cementowa: Protezy mocuje się do kości za pomocą specjalnego cementu kostnego lub w przypadku protez bezcementowych – umożliwiających naturalny wzrost kości wokół implantu.

Powikłania związane z wszczepieniem endoprotezy biodra

Choć operacja wszczepienia endoprotezy biodra jest zazwyczaj bezpieczna, jak każda interwencja chirurgiczna wiąże się z ryzykiem pewnych powikłań. Najczęstsze z nich to:

• Zakażenie rany: Choć rzadkie, zakażenia mogą wystąpić i wymagają leczenia antybiotykami, a czasem nawet reoperacji.
• Zakrzepica żył głębokich: Aby zapobiec zakrzepom, pacjentom zaleca się stosowanie leków przeciwzakrzepowych oraz wczesną mobilizację.
• Zwichnięcie protezy: W pierwszych tygodniach po operacji istnieje ryzyko zwichnięcia protezy, dlatego pacjenci muszą unikać pewnych ruchów, takich jak nadmierne zginanie biodra.
• Złamanie okołoimplantacyjne: Zdarza się rzadko, ale może nastąpić w wyniku upadku lub urazu.

Rehabilitacja i powrót do zdrowia

Rehabilitacja Biodra jest kluczowym elementem leczenia po operacji wszczepienia endoprotezy biodra. Wczesna mobilizacja ma na celu przywrócenie funkcji stawu, poprawę siły mięśniowej oraz zapobieganie powikłaniom. Pacjenci zazwyczaj wymagają wsparcia fizjoterapeuty przez kilka miesięcy po operacji.

Pierwsze tygodnie są kluczowe dla procesu gojenia i powrotu do sprawności. Pacjent uczy się podstawowych czynności, takich jak wstawanie z łóżka, siadanie, chodzenie z kulami czy wchodzenie po schodach. Z czasem wprowadza się ćwiczenia wzmacniające mięśnie oraz poprawiające zakres ruchu w stawie biodrowym.

Pełny powrót do sprawności może trwać od kilku miesięcy do nawet roku, w zależności od wieku pacjenta, ogólnego stanu zdrowia oraz zaangażowania w proces rehabilitacji. Wiele osób jest w stanie wrócić do normalnej aktywności życiowej, w tym łagodnych form aktywności fizycznej, takich jak pływanie czy jazda na rowerze.

Operacja wszczepienia endoprotezy biodra jest skutecznym rozwiązaniem dla pacjentów cierpiących na zaawansowane schorzenia stawu biodrowego, które znacznie ograniczają ich codzienną aktywność i powodują silny ból. Właściwe przygotowanie do operacji, precyzyjne wykonanie zabiegu oraz konsekwentna rehabilitacja pooperacyjna to kluczowe elementy skutecznego leczenia. Endoprotezoplastyka biodra daje możliwość znaczącej poprawy jakości życia, przywracając pacjentom mobilność i pozwalając im na prowadzenie aktywnego życia bez bólu.

Decyzja o wszczepieniu endoprotezy powinna być podjęta wspólnie z lekarzem ortopedą, po wyczerpaniu innych możliwości leczenia i dokładnej ocenie stanu zdrowia pacjenta. Warto pamiętać, że odpowiednia rehabilitacja i przestrzeganie zaleceń specjalistów są kluczowe dla uzyskania jak najlepszych efektów po operacji.