Gonartroza, czyli zwyrodnienie stawu kolanowego, jest jednym z najczęstszych schorzeń narządu ruchu, które dotyka stawu kolanowego. Choroba ta prowadzi do stopniowej degradacji chrząstki stawowej, co wywołuje ból, ograniczenie ruchomości oraz stan zapalny w stawie. Gonartroza może znacząco wpłynąć na jakość życia pacjentów, powodując trudności w codziennym poruszaniu się. Schorzenie dotyka zarówno osoby starsze, jak i młodsze, zwłaszcza te z nadwagą, które doznały urazów kolana lub mają predyspozycje genetyczne.
Gonartroza rozwija się stopniowo, a jej objawy pogłębiają się wraz z upływem czasu. Można wyróżnić kilka typów gonartrozy:
Gonartroza może dotyczyć jednego stawu kolanowego (gonartroza jednostronna) lub obu stawów (gonartroza obustronna). W przypadku jednostronnego zwyrodnienia pacjenci często unikają obciążania chorej kończyny, co prowadzi do przeciążenia drugiego kolana i problemów z równowagą. Gonartroza obustronna natomiast wiąże się z większym ograniczeniem mobilności, utrudniając poruszanie się i prowadząc do niestabilności chodu.
Podobnie jak w przypadku innych chorób zwyrodnieniowych, gonartroza może być pierwotna lub wtórna. Gonartroza pierwotna jest najczęściej wynikiem naturalnego procesu starzenia się stawów, bez wyraźnych czynników predysponujących. Z kolei gonartroza wtórna rozwija się w wyniku urazów, wrodzonych wad kolana, stanów zapalnych stawów lub innych schorzeń, które wpływają na funkcjonowanie stawu kolanowego.
Przyczyny gonartrozy są wieloczynnikowe i mogą obejmować zarówno czynniki genetyczne, jak i zewnętrzne. Do najczęstszych przyczyn rozwoju gonartrozy należą:
Objawy gonartrozy różnią się w zależności od stopnia zaawansowania choroby. Na początku pacjenci mogą odczuwać lekki ból podczas ruchu, zwłaszcza przy wchodzeniu po schodach lub dłuższym chodzeniu. W miarę postępu choroby ból staje się bardziej intensywny, a staw kolanowy może puchnąć. Typowe objawy obejmują:
Diagnoza gonartrozy opiera się na dokładnym wywiadzie medycznym, badaniu fizykalnym oraz badaniach obrazowych, takich jak rentgen, rezonans magnetyczny (MRI) czy ultrasonografia (USG). Rentgen pozwala na ocenę stopnia zaawansowania choroby oraz obecności zmian kostnych, takich jak osteofity. W przypadku wątpliwości co do stanu tkanek miękkich, takich jak więzadła i chrząstki, wykonuje się MRI, aby uzyskać dokładniejszy obraz stawu.
Leczenie gonartrozy zależy od stopnia zaawansowania choroby oraz indywidualnych potrzeb pacjenta. Można zastosować zarówno leczenie zachowawcze, jak i operacyjne, w zależności od nasilenia objawów oraz odpowiedzi na terapię.
W początkowych stadiach gonartrozy stosuje się leczenie zachowawcze, które ma na celu zmniejszenie bólu, poprawę funkcji stawu oraz zahamowanie postępu choroby. Leczenie zachowawcze obejmuje:
W przypadkach zaawansowanej gonartrozy, gdy leczenie zachowawcze nie przynosi oczekiwanych rezultatów, konieczne może być leczenie operacyjne. Najczęściej stosowaną metodą jest endoprotezoplastyka stawu kolanowego, która polega na zastąpieniu zniszczonego stawu implantem. Zabieg ten pozwala na znaczną poprawę funkcji stawu oraz zmniejszenie bólu, jednak wymaga długiej rehabilitacji.
Rehabilitacja odgrywa kluczową rolę w leczeniu gonartrozy, zarówno przed, jak i po operacji. Ćwiczenia mają na celu wzmocnienie mięśni otaczających kolano, poprawę stabilności stawu oraz zwiększenie jego ruchomości. W przypadku rehabilitacji pooperacyjnej, program powinien być dostosowany do indywidualnych potrzeb pacjenta, aby zapewnić jak najszybszy powrót do pełnej sprawności. Zabiegi fizykoterapeutyczne, takie jak krioterapia, elektroterapia czy masaże, mogą również przynieść ulgę i poprawić efekty leczenia.
Gonartroza znacząco wpływa na jakość życia pacjentów, zwłaszcza w zaawansowanych stadiach choroby. Ból i ograniczona ruchomość stawu mogą utrudniać wykonywanie codziennych czynności oraz prowadzić do ograniczenia aktywności zawodowej. W przypadku znacznego ograniczenia zdolności do pracy, pacjenci mogą ubiegać się o przyznanie renty. Komisja lekarska ocenia wówczas stopień niepełnosprawności oraz wpływ choroby na możliwość wykonywania pracy zawodowej.
Profilaktyka gonartrozy opiera się na zdrowym stylu życia. Regularna aktywność fizyczna, taka jak pływanie, jazda na rowerze czy nordic walking, pomaga w utrzymaniu stawów kolanowych w dobrej kondycji i zmniejsza ryzyko ich nadmiernego obciążania. Utrzymanie prawidłowej masy ciała jest kluczowe dla zmniejszenia nacisku na stawy, a odpowiednia dieta bogata w składniki odżywcze wspiera zdrowie chrząstki stawowej. Wczesne reagowanie na dolegliwości bólowe oraz regularne wizyty u specjalisty mogą zapobiec postępowi choroby i opóźnić wystąpienie poważniejszych objawów.
20 listopada, 2024 r.
20 listopada, 2024 r.
12 listopada, 2024 r.
