Więzadło krzyżowe przednie (ACL – Anterior Cruciate Ligament), usytuowane jest wewnątrzstawowo, zajmuje około 60% przestrzeni dołu międzykłykciowego. Jest to najważniejsze więzadło stabilizujące staw kolanowy.Zerwanie więzadła krzyżowego przedniego powoduje bardzo dużą niestabilność kolana, która objawia się „wypadaniem kolana lekko do przodu i do boku”.
Uszkodzenie całkowite więzadła najczęściej jest słyszalne nawet dla osoby przebywającej z boku. Tego charakterystycznego trzasku nie można pomylić z niczym innym. Duży ból, po kilku minutach obrzęk kolana, w trakcie uszkodzenia upadek , oraz pozycja embrionalna i odruchowe chwytanie się za kolano to wszystko objawy zerwania więzadła ACL.
Głównym zadaniem ACL jest zapobieganie ruchom przednim i rotacyjnym piszczeli względem kości udowej. Ogranicza nadmierne zgięcie i wyprost kolana. Pełni dość istotną funkcję w przekazywaniu informacji z receptorów występujących w więzadle na temat aktualnego położenia stawu. Zdrowe więzadło krzyżowe przednie przekazuje informację ponad 4 razy szybciej, co pozwala w momencie ewentualnego urazu na szybszą reakcję i uniknięcie bądź zminimalizowanie uszkodzeń.
Wstępne napięcie ACL podczas ruchu zgięcia zapoczątkowuje napięcie w PCL ( więzadłem krzyżowy tylnym ) i odwrotnie. Więzadła krzyżowe wspomagają zmianę ruchu toczenia w ruch ślizgowy. Brak jednego zaburza pracę drugiego. Brak więzadła krzyżowego przedniego, powoduje podwichnięcie piszczeli, a tym samym zwiększony nacisk na rogi tylne łąkotek – szczególnie przyśrodkowej.
Więzadło krzyżowe przednie zbudowane jest z dwóch pęczków:
Najczęściej spotykanym mechanizmem urazu ACL jest uraz skrętny, przy ustabilizowanej stopie i lekko ugiętym kolanie – zazwyczaj jest to nagły skręt ciała (najczęściej jest to uraz z koślawienia, występuje wtedy triada urazów – uszkodzenie ACL, więzadła pobocznego piszczelowego, łąkotki przyśrodkowej). Inne powody uszkodzenia to gwałtowny przeprost, nagłe zatrzymanie lub przewlekłe i stopniowe urazy więzadła.
Należy pamiętać, że po całkowitym zerwaniu więzadła krzyżowego przedniego nie ma ono możliwości zregenerowania się, gdyż jego końce bardzo szybko ulegają degeneracji (ok 3 tyg).
Schemat rehabilitacji po uszkodzeniu ACL jest w dużej mierze uzależniony od trybu życia, poziomu aktywności fizycznej, wieku oraz oczekiwań pacjenta.
Postępowaniem przedoperacyjnym, czy też przede wszystkim w przypadku gdy zerwane więzadło kolana nie będzie rekonstruowane, jest wzmacnianie mięśni otaczających staw z zachowaniem równowagi mięśniowej oraz ćwiczenia propriocepcji – mające na celu wyuczenie organizmu reakcji na brak równowagi i zagrożenia wynikające z niestabilnego podłoża.
Rehabilitacja kolana po zerwaniu ACL przedoperacyjna ma za zadanie doprowadzenie nogi do jak najlepszej kondycji siłowej i funkcjonalnej oraz wyćwiczenie możliwie jak największego zakresu ruchu. Operacja zawsze wiążę się z kolejnym osłabieniem mięśni i ograniczeniem zakresu ruchu kolana, dlatego warto przejść etap rehabilitacji kolana przed zabiegiem. Doświadczenie pokazuje, że w im lepszym stanie pacjent “położy się na stół”, tym szybciej i łatwiej wróci do pełnej sprawności.
